Ontdek samen met journalist Ivo Weyel Sint-Petersburg, een sprookjesachtige stad waar kunst en geschiedenis worden vereerd, hippe restaurantjes worden gerund door vrolijke medewerkers en Fabergé-eieren binnen handbereik zijn. Nou, bijna.
Er zijn steden waar je naartoe gaat om op een terrasje te zitten, op je gemak rond te dwalen en gewoon een paar dagen te ontspannen. Sint-Petersburg is daar niet één van. Het is natuurlijk wel mogelijk, maar dit is een stad die een volledige onderdompeling verdient. Om volop te genieten van deze grootse metropool boordevol kunst en cultuur, doe je er goed aan om er nog voor je aankomt over te lezen, want er is veel te ontdekken – zowel qua beleving als omvang.
Zodra ik mijn hotel, het Grand Hotel Europe, binnenstap wordt ik ondergedompeld in de geschiedenis van Sint-Petersburg. Het hotel, dat in 1875 voor het eerst zijn deuren opende, is met zijn prachtig bewaard gebleven gevel en interieur de plaats waar de tsaar verbleef. Mijn suite is vernoemd naar de 19de-eeuwse romanschrijver Fjodor Dostojevski (1821-1881), wiens werk in de boekenkast naast de minibar staat. En slechts een paar straten verderop is er een museum dat gewijd is aan de grote schrijver, gevestigd in het appartement dat hij jarenlang bewoond heeft. Elke vrijdagavond is er in L‘Europe, het restaurant van het hotel, een Tsjaikovski-avond en worden de gasten getrakteerd op een balletvoorstelling.
Ik word verwelkomd met een glas ijskoude wodka en een zachtgekookt ei met daarop een royale hoeveelheid glinsterende kaviaar. Dit is het gastvrije Sint-Petersburg, een heel andere stad dan het hectische Moskou, waar nieuw geld en keihard zakendoen de boventoon voeren. Sint-Petersburg ademt de stille bekoring en de hoffelijke manieren die met oud geld geassocieerd worden. Deze stad kan bogen op een karakter dat zich onderscheid van de rest van het land. De mensen zijn vriendelijk en beleefd, en de eeuwenlange kunst en cultuur waaraan ze worden blootgesteld, weerspiegelt zich in hun ruimdenkendheid – wat bewijst dat kunst mensen echt bij elkaar brengt. De majestueuze rivier Neva is een uitgestrekte waterweg, met zo'n snel wervelende stroming dat het moeilijk voor te stellen is dat het in de wintermaanden bevroren is. Langs de kust liggen pastelkleurige paleizen, de een grootser dan de ander dankzij alle adellijke families die hier in de 18e eeuw woonden.
Sint-Petersburg ademt de stille bekoring en hoffelijke manieren die met oud geld geassocieerd worden.
Reusachtige bruggen overspannen de twee zijden van de Neva. Hun versierselen zijn zo subliem, dat deze bruggen een reisbestemming op zich zijn. Vooral 's nachts, van april tot november, wanneer de bruggen romantisch verlicht zijn en opengaan om schepen door te laten, op weg naar de Wolga. Als je 's nachts liever niet rondzwerft, probeer dan bij zonsopgang op te staan, want een zonsopgang aan deze rivier is een onvergetelijke ervaring. Minstens zo bekend in Sint-Petersburg is de Witte nachten, een natuurfenomeen in gebieden met een hoge breedtegraad waar de zon niet volledig ondergaat tijdens midzomernachten. Dit wonder wordt gevierd met een groot aantal festiviteiten in de tweede helft van juni, wanneer grote groepen feestvierders vanuit de hele wereld naar de stad trekken.
Andere verborgen parels van Sint-Petersburg zijn de metrostations. Ze zijn zo mooi, het zouden heel goed kamers in een museum kunnen zijn en in de tijd van Stalin (1878-1953) stonden ze bekend als 'de paleizen van het volk'. Een bezoek aan het kathedraalachtige metrostation Avtovo is een must. Ik neem de metro naar de nummer één bestemming in Sint-Petersburg: Het staatsmuseum de Hermitage. Met zes historische gebouwen langs de kade van het Paleis, waaronder de residentie van het Winterpaleis van de tsaren, is het zeer aannemelijk dat het oorspronkelijk nooit bedoeld was als een plek waar gewone mensen de dag doorbrengen. Met verschillende locaties in het buitenland is de Hermitage een van de oudste en grootste musea ter wereld. De enorme collectie is grotendeels opgebouwd door Catharina de Grote, een kunstliefhebber en verwoed verzamelaar. De Russische keizerin verwierf geld en macht in een tijd waarin veel koninklijke en adellijke families in Europa verarmden en geld nodig hadden. Ze waren bereid om hun kunst- en antiekverzameling van de hand te doen aan de gretige tsarina. Later werden er nog andere schatten aan toegevoegd.
De volgende dag neem ik een taxi naar de andere kant van de stad, naar een van de opkomende wijken waar het hippe Sint-Petersburg tot bloei komt. Het project, dat de naam New Holland draagt, is vernoemd naar de scheepswerf waar Nederlandse scheepsbouwers al in 1704 hielpen bij de opbouw van de Russische vloot. Of, om precies te zijn, meerdere vloten van zowel oorlogsschepen als koopvaardijschepen. Peter de Grote bracht deze scheepsbouwers uit Nederland mee en bracht ze onder in een geïmproviseerde Nederlandse enclave. Recentelijk is het gebied opgeknapt met een uitgestrekt en stijlvol aangelegd park waar een verscheidenheid aan gerenoveerde gebouwen nu dienst doen als galerieën, theaters, bars en trendy winkels.
De sfeer is levendig, vooral in het weekend. De vele jongeren die in deze etablissementen werken, geven u graag advies over waar u hippe eetgelegenheden en clubs kunt vinden. Zo kom ik terecht bij Hamlet + Jacks, een restaurant in een klein steegje dat ik waarschijnlijk zelf over het hoofd zou hebben gezien. Het blijkt een prachtig eigentijds plekje te zijn (wat je ook kiest, sla de Siberische wild Carpaccio niet over). En toch ontdek ik al snel dat de jongeren even trots zijn op de oude geschiedenis van hun stad. Ze attenderen me op de verschillende paleizen, nu musea, die ooit bewoond waren door beroemde medeburgers. "De revolutie in de beeldende kunst begon in Sint-Petersburg", vertelt Anna, die in het bezoekerscentrum van New Holland werkt. "Want op deze plek stelde Malevich (1878-1935) in 1915 voor het eerst zijn legendarische schilderij Black Square tentoon, wat het begin van de abstracte kunst markeerde.
Daarnaast raadt Anna mij ten zeerste aan om een ballet- of operavoorstelling te zien in het 19de-eeuwse Mariinsky-theater. En dat is precies wat ik die avond doe, zittend in de keizersloge. Een geweldige ervaring. Niet alleen omdat het theater nog steeds de pracht van weleer uitstraalt, met zijn rijkelijk versierde plafonds, zuilen, zalen en gangen, waardoor het gemakkelijk is om je voor te stellen dat prachtig geklede edellieden hier rondliepen om te zien en gezien te worden, maar ook omdat je op de plek zit waar de tsaar ooit zat. En dat voegt wel een geheel nieuwe dimensie toe aan deze ervaring.
Boulevards als Nevsky Prospekt en Bolshoy Prospekt bieden een keur aan oogverblindende souvenirwinkels, dus in plaats van winkelen besluit ik om in een taxi te springen en naar het Smolny klooster te gaan – op 20 minuten rijden van het stadscentrum. Dit is een belangrijk voorbeeld van de smaak van Sint-Petersburg in barokke stijl. De hemelsblauwe gevel, waarvan de vorm doet denken aan een meerlagige taart, met gouden koepels en daarbovenop versierstructuren en vrolijke kleine gipsen cherubijntjes die uit de muren steken, is zo typisch Russisch dat ik met open mond rondkijk. Het klooster werd gebouwd tijdens het bewind van Elizabeth van Rusland (1709-1762), de dochter van Peter de Grote. Ze had als doel om jonge adellijke vrouwen voor te lichten over de geneugten van een respectabel en vroom leven. Haar opvolgster Catharina de Grote was niet vroom en respectabel en hield ook niet van barok, waardoor het bouwproces abrupt tot stilstand kwam. Het zou nog 100 jaar duren voordat de klokkentoren afgebouwd was, tijdens het bewind van Nicolaas I (1796-1855).
Ik heb zelden een plaats bezocht die zo veelzijdig is als Sint-Petersburg. De vergelijking met Matroesjka poppen – de beroemde holle poppen die bij het openen kleinere versies van zichzelf onthullen – komen bij mij op. En het verhaal van de tsaren, de ongelooflijke kunstgeschiedenis, oorlog en vrede, en de unieke gecombineerde interpretatie van dit alles, waarvan het moderne stadsleven doordrenkt is. Sint-Petersburg viert de moderne keuken met een ouderwetse toost. Coole dj's draaien in historische paleizen. En de gerenommeerde lokale porseleinfabrikant Imperial Porcelain (opgericht in 1744) brengt nu avant-garde design op tafel.
Respectvol eigenzinnig: dat is Sint-Petersburg in een notendop.
