Hoe vervoert KLM 50 Mondriaans naar Brazilië?
Heel 2016 zijn ze ‘op tournee’ door Brazilië: vijftig kunstwerken van Piet Mondriaan en zijn tijdgenoten van de Nederlandse kunstbeweging De Stijl. KLM vervoerde ze van Amsterdam naar Sāo Paulo.
Een klus van formaat
Meer dan een miljoen bezoekers moeten ze trekken. De kunstwerken die het Gemeentemuseum Den Haag uitleent voor een tentoonstelling in vier steden in Brazilië. Voor het eerst kunnen Braziliaanse fans van Mondriaan, zijn meesterwerken in eigen landbewonderen. Maar al deze artistieke bagage van Den Haag naar Brazilië te krijgen, vergt een strakke organisatie en de nodige expertise. En die heeft KLM als geen ander.
De voorbereiding
Luchtvochtigheid van 90 procent
Kunsttransporteur Hizkia van Kralingen verhuist bijna dagelijks museale werken en werkt al 25 jaar samen met KLM. Als het Gemeentemuseum Den Haag hem benadert om het vervoer van de Mondriaans in goede banen te leiden, weet hij dan ook wat hem te doen staat: “Al maanden voordat de transporten zouden plaatsvinden, ben ik met een medewerker van het museum naar Brazilië gevlogen. We zijn gaan praten met de organisatoren van de tentoonstelling, met de douane en met de lokale transporteurs.” Want een goede voorbereiding is essentieel bij zo’n waardevol transport: “Je wilt absoluut niet dat een schilderij op het vliegveld van São Paulo, waar de luchtvochtigheid negentig procent is, uit de verzegelde kist moet worden gehaald voor een controle."
Het transport
Vervoer in een schildpad
Kunst vervoer je niet in een koffer. Kunst reist in een goed geïsoleerde, herbruikbare kist die speciaal voor kunsttransport is ontworpen. Al geruime tijd voor de kunstwerken op reis gingen, worden ze ondergebracht in deze zogenaamde ‘Turtles’. Daardoor kunnen de exacte formaten van de te transporteren goederen tijdig aan de Braziliaanse douane doorgegeven worden. Een ‘Turtle’ heeft, net als een schildpad, een harde buitenkant en een zachte binnenkant. Dankzij deze behuizing zijn de Mondriaans beschermd tegen temperatuurwisselingen en trillingen die het transport met zich meebrengt.
De verzegelde kisten gaan op de dag van transport per vrachtwagen naar Schiphol. Daar komen de drie betrokken partijen (Gemeentemuseum, KLM en Hizkia Van Kralingen) samen om de vlucht te begeleiden.
Aan boord
Gevaarlijke stoffen
Ook als de kunst eenmaal aan boord is, gelden er allerlei protocollen. Er mogen geen vloeibare of brandbare stoffen bij de werken in de buurt staan en de pallets worden zo geplaatst dat de kunstwerken met de vliegrichting mee vervoerd worden om eventuele beschadiging door trillingen te voorkomen. Onder toeziend oog van de kunsttransporteur bouwen zeer ervaren KLM-experts de pallets op. Het deel van het ruim waarin de Mondriaans staan opgeslagen wordt verwarmd tot exact 18 graden, het ideale klimaat voor kunstwerken.
Aankomst in Brazilië
Nederlands erfgoed
Eenmaal in Brazilië neemt een lokale transporteur het vervoer over. Wel is er iemand van Gemeentemuseum Den Haag meegereisd om de doeken te checken op beschadigingen bij aankomst. Van Kralingen is enorm trots op dit project: “Uiteindelijk is mijn grootste motivatie om Nederlands erfgoed zichtbaar te maken voor de rest van de wereld.” De tentoonstelling reist langs vier steden: São Paulo, Brasilia, Belo Horizonte en Rio de Janeiro en is te zien in de culturele centra van de sponsor: Banco do Brasil.
